سرامیک و نسوز
دیرگدازها (Refractories) به موادی اطلاق میگردد که در دماهای بیش از 1000 درجه سانتیگراد و دارای مقاومتهای حرارتی ، مکانیکی ، شیمیایی و سایشی باشند. عناصر دارای خاصیت دیرگدازی عبارتند از آلومینیوم (Al) ، سیلیسیم (Si) ، منیزیم (Mg) ، کلسیم (Ca) ، کروم (Cr) ، زیرکونیوم (Zr) ، بریلیوم (Br) ، سزیم (Ce) ، تانتانیوم (Ta) ، لانتانیوم (La) و توریم (Th).
عناصر فوق به صورت ترکیب در ساختمان کانیها یافت میشوند. مهمترین مصرف دیرگدازها در صنایع فولاد است. تمامی صنایعی که با حرارت بالاتر از 1000 درجه فارنهایت ( 538 درجه سانتیگراد ) سر و کار دارند، مانند صنایع ذوب آهن ، فولاد ، ذوب کانیهای فلزی ، سیمان ، آهک پزی ، صنایع پتروشیمی ، صنایع سرامیک و شیشه سازی ، ذوب و ریخته گریها به مواد دیرگداز احتیاج دارند. از این رو میتوان گفت که دیرگدازها ، از جمله موادی هستند که استفاده صحیح از آنها امری اجتناب ناپذیر است.
کاربرد صنعتی دیرگدازها
صنایع متعددی در فرآیند تولید خود نیازمند استفاده از مواد دیرگدازند، که در زیر به بخشی از آن ها اشاره می شود:
- صنایع آهن و فولاد
- صنایع فلزات غیر آهنی (مس، آلومینیم، سرب، روی و ...)
- صنایع شیشه
- صنایع گاز
- صنایع نیروگاهی و توربین های گازی
- صنایع نفت و گاز و پتروشیمی
- صنایع سرامیک های مصرفی
- کوره های ساخت سیمان و آهک
- کوره های زباله سوزی
انواع دیرگداز
دیرگدازها به لحاظ درجه دیرگدازی ، نوع مواد اولیه ، خاصیت شیمیائی ، نوع و شکل دیر گداز ، روش تولید و ترکیب شیمیائی به گروههای مختلفی تقسیم میشوند:
خاصیت شیمیایی | درجه دیرگدازی | ترکیب شیمیایی | |
دیرگدازهای اسیدی: مانند دیرگدازهای زیرکونیایی و مولیتی |
دیرگدازهای دمای پایین: ( مخروط زگر بین 19 تا 28) |
دیرگدازهای سیلیسی و شبه سیلیسی دیرگدازهای کاربید سیلیسیمی |
|
دیرگدازهای قلیایی: مانند دیرگدازهای منیزیایی و دولومیتی |
دیرگدازهای دمای متوسط : (مخروط زگر بین 28 تا 30) |
دیرگدازهای آلومینوسیلیکاتی دیرگدازهای کرومیتی |
|
دیرگدازهای خنثی: مانند دیرگدازهای آلومینایی و SiC |
دیرگدازهای دمای بالا: ( مخروط زگر بین 30 تا 33) |
دیرگدازهای منیزیایی دیرگدازهای حاوی منیزیا |
|
دیرگدازهای دمای بسیار بالا: ( مخروط زگر بین بزرگتر از 33) |
دیرگدازهای کربنی/ گرافیتی دیرگدازهای حاوی کربن/ گرافیت |
||
دیرگدازهای زیرکونیایی و زیرکنی دیرگدازهای حاوی زیرکونیا |
|||
دیرگدازهای عایق و بی شکل | |||
روش تولید | نوع و شکل دیرگداز | نوع مواد اولیه | |
دیرگدازهایی که با پرس تولید شده اند | دیرگدازهای شکل دار (آجر) | دیرگدازهای رسی و آلومینوسیلیکاتی | |
دیرگدازهایی که با اکستروژن تولید شده اند | دیرگدازهای بی شکل (جرم ها، مواد پاشیدنی و کوبیدنی و ...) | دیرگدازهای غیر رسی (اکسیدی و غیر اکسیدی) |
|
دیرگدازهایی که با پرس گرم تولید شده اند | |||